Hè năm ngoái có một cô bé vừa tốt nghiệp đại học ngành Tâm Lý Ứng Dụng ở Mỹ về thực tập tại chỗ tôi. Chúng tôi có cơ hội nói chuyện nhiều với nhau về tâm lý học. Có một điều cô bé nói làm tôi thật sự vui mừng: thầy con bảo, sau 4 năm học bọn con chỉ cần biết “connection heals” (sự kết nối chữa lành) là đủ tiêu chuẩn tốt nghiệp.
Chúng ta sinh ra có bản năng kết nối với người khác. Từ hơi thở đầu tiên, chúng ta bắt đầu công cuộc tìm kiếm cảm giác an toàn trong cơ thể, trong môi trường và trong các mối quan hệ của chúng ta với mọi người. Hệ thần kinh tự chủ là hệ thống giám sát cá nhân của chúng ta, luôn cảnh giác, đặt câu hỏi “cái này có an toàn không”? Mục đích của nó là bảo vệ chúng ta bằng cách cảm nhận được an toàn hoặc rủi ro, liên tục lắng nghe những gì đang xảy ra trong và xung quanh cơ thể của chúng ta và trong các mối quan hệ.
Con người luôn cùng điều chỉnh qua tương tác và các mối quan hệ với người khác, điều này giúp chúng ta cảm thấy an toàn và gắn bó, dẫn đến sự tham gia xã hội. Cùng điều chỉnh là khi hệ thần kinh tự chủ của hai người tìm được nơi an toàn để trải nghiệm kết nối. Bản năng của chúng ta là tìm kiếm sự an toàn ở sự hiện diện của người khác.
Hãy nhìn vào những gì xảy ra giữa trẻ sơ sinh và cha mẹ: ánh mắt, nụ cười… việc cha mẹ nói chuyện và bắt chước các hành động của con là vô cùng quan trọng giúp trẻ cảm thấy an toàn, phần thần kinh phế vị kết nối với tim sẽ làm cho nhịp tim giảm giúp trẻ bĩnh tĩnh.
Stephen Porges, tiến sĩ khoa học thần kinh, người sáng lập ra học thuyết Polyvagal, cho rằng rất nhiều người tự kỷ do các tổn thương thời thơ ấu, có thể là vì bất cứ lý do gì: các tổn thương từ khi còn trong bụng mẹ, trong khi sinh, khiếm khuyết thể chất của thần kinh phế vị, sốt, kháng sinh, hoặc phản ứng với x,y,z… nên mất khả năng kết nối xã hội.
Cha mẹ và các giáo viên khi can thiệp cho trẻ tự kỷ luôn có rất nhiều mục tiêu muốn dạy để giúp trẻ phát triển, tuy nhiên nếu KHÔNG KẾT NỐI với trẻ trước thì sẽ rất khó để trẻ cảm thấy an toàn, tin tưởng và đi theo sự dạy dỗ đó.
Tôi tin rằng hồi còn đi học các bạn đều có những thầy cô mà mình yêu quý và bởi vì họ, các bạn đã yêu và học giỏi những môn học mà lúc đầu có thể các bạn không thích. Đó là những thầy cô thật đáng trân trọng bởi khả năng kết nối và cùng điều chỉnh họ đem đến cho học sinh của mình ngoài kiến thức.
Hãy “kết nối trước khi dạy trẻ”, hãy đi vào thế giới của con để khi con cảm thấy an toàn và được điều chỉnh thì mời con ra với thế giới của các bạn. Hãy đừng quên câu chuyện chàng hoàng tử và con gà Tây!
Khi sự hiểu biết về tự kỷ của tôi còn chưa được như bây giờ (tôi biết tôi vẫn còn phải học rất nhiều), và trong những năm tháng dạy trẻ tự kỷ bằng cách dùng phần thưởng, có rất nhiều thời gian tôi cảm thấy ít hiệu quả, bối rối và có vẻ như tôi đã làm khổ những đứa trẻ mà tôi thật sự muốn giúp đỡ. Tôi đã luôn đặt câu hỏi “chắc phải có cách nào tốt hơn thế này?”. Và giờ đây tôi đã thoải mái và tự tin mỗi khi tôi ở bên cạnh các bạn nhỏ đáng yêu của mình, vì tôi đã tìm ra câu trả lời, đó chính là SỰ KẾT NỐI.
Hoa Le
Comments