Tôi nhận được báo cáo từ một GXer (trị liệu viên của Gánh Xiếc):
“K thoải mái hoàn toàn cả giờ chơi, kêu cô làm hết cái này đến cái khác… nói đến đây mà rưng rưng sắp khóc. Rồi K nói “Wow”, mắt sáng bừng, miệng thì cười. trời ơi bao nhiêu sóng gió sáng nay của mình đều tan biến luôn”.
Từ đầu tiên đến trong đầu tôi là “LÒNG TIN”, sau bao nhiêu năm tháng hoà mình để kết nối cùng K, cuối cùng thì lòng tin đã được thiết lập. Đó chính là cái đích đầu tiên và quan trọng nhất mà chúng tôi đặt ra trong chương trình trị liệu chơi của mình.
Những trẻ đặc biệt còn nhỏ thường không có quá nhiều căng thẳng, không quá khó để chiếm được “lòng tin” của chúng sau một số giờ chơi vui vẻ. Nhưng với K, một bạn tự kỷ đã lớn, trải qua không biết bao nhiêu chương trình trị liệu khác nhau tại các trung tâm khác nhau, thì tôi rất hiểu tại sao GXer của tôi lại “rưng rưng sắp khóc” khi K kết nối với cô tuyệt vời như vậy.
Làm việc liên quan đến tự kỷ, chắc ai cũng hiểu can thiệp sớm sẽ dễ dàng hơn rất nhiều. Các bạn nhỏ thường ít đề phòng, ít vấn đề xử lý cảm giác, và vì các bạn còn nhỏ nên khi các bạn bùng nổ hay ăn vạ cũng không gây nhiều nguy hiểm cho các trị liệu viên, và nếu các bạn có các tai nạn trong phòng chơi (tè, ị, cởi đồ) thì cũng dễ dàng xử lý. Chúng tôi vui mừng khi cha mẹ của trẻ nhỏ đến với chúng tôi, biết rằng có rất nhiều thứ chúng tôi có thể giúp họ, và nhiều khả năng là họ sẽ thấy sự thay đổi nhanh chóng ở con khi họ được học và thay đổi.
Không hiểu sao Gánh Xiếc có vẻ rất có “duyên” với các bạn lớn. Nhiều cha mẹ tìm đến chúng tôi khi họ đã đi qua các trung tâm khác nhau nhưng chắc rằng họ vẫn chưa tìm được chương trình phù hợp. Mỗi bạn tự kỷ lớn đều mang lại rất nhiều thách thức cho trị liệu viên, và cũng rất khó để cha mẹ thấy những sự thay đổi nhanh chóng để có động lực tích cực đồng hành với chúng tôi. Với mỗi bạn lớn, chúng tôi đều phải cố gắng hơn rất nhiều. Không phải chỉ chơi, các GXers còn phải giúp các bạn đi vệ sinh, ăn uống, những điều mà làm với các bạn cao lớn và thường rất nặng thì không hề đơn giản tí nào.
Tôi thật sự biết ơn và cảm phục các thành viên ở Gánh Xiếc. Từ những ngày đầu tiên hoạt động, đã không ít những tai nạn xảy ra với các bạn. Đó là những vụ tấn công từ các học sinh tự kỷ lớn. Cũng có những thời điểm các bạn đã sợ hãi (nếu bạn bị giật tóc và cắn vào đầu rất mạnh chảy máu khoảng 15 phút liên tục, và không phải chỉ một lần thì chắc ít người không cảm thấy sợ). Nhưng tình yêu thương với trẻ, với nghề, và thêm vào đó là thái độ thoải mái và lạc quan mà mọi người luôn cố gắng rèn luyện đã giúp các bạn chiến thắng những sợ hãi đó, để đến bây giờ được hưởng những giờ phút ngọt ngào của sự kết nối và lòng tin, mặc dù có thể những đợt tấn công chưa hoàn toàn chấm dứt.
Lòng tin quan trong trọng mọi mối quan hệ của người với người. Tuy nhiên với trẻ đặc biệt, những đứa trẻ luôn sống trong trạng thái phòng vệ, không biết người này có an toàn với mình hay không, thì điều đó là sự sống còn đối với chúng.
Barry M. Prizant, tác giả cuốn sách bán chạy nhất về tự kỷ “Uniquely Human”, đã rất đúng khi kết luận rằng:
“TỰ KỶ LÀ MỘT KHUYẾT TẬT VỀ LÒNG TIN, trẻ tự kỷ không tin vào cơ thể của mình, vào thế giới xung quanh và thách thức lớn hơn cả - không tin vào những người khác”.
Bạn không thể gây dựng lòng tin với trẻ bằng phần thưởng, và tệ hơn nữa là hình phạt, cũng như liên tục ép trẻ làm theo những gì bạn muốn, với danh nghĩa “dạy trẻ”. Với các bạn đặc biệt đã lớn, chúng tôi đã dành rất rất nhiều thời gian hoà mình để chúng cảm thấy an toàn, được chấp nhận, và dùng chính động lực bên trong là các mối quan tâm của chúng để giúp chúng cảm thấy có năng lực, từ đó có thể học tương tác và giao tiếp một cách tự nhiên nhất.
Con đường can thiệp cho các bạn lớn còn rất dài, nhưng sức mạnh của lòng tin sẽ giúp chúng tôi giúp các bạn phát triển!
Hoa Le
Opmerkingen